Nieuwsbrief april 2011  

Waarde vrienden,

2010 was voor onze stichting een gedenkwaardig jaar, waar we u graag verslag van doen.

“Toogdag” Op vrijdag 12 maart spraken een vijftigtal deelnemers met elkaar over het thema “Religie en religiekritiek in een tijd van toenemende intolerantie”. Sprekers waren Hans Dirk van Hoogstraten en Ella Vogelaar. Nieuw was dat er na de inleidingen, een muzikaal intermezzo en een warme maaltijd, gelegenheid was in kleinere groepen, geleid door Wilken Veen en Dick Boer, met de sprekers in discussie te gaan. Over het algemeen vond de bijeenkomst positieve weerklank. Uit de reacties kwam ook naar voren dat er behoefte bestaat aan meer aandacht voor de theologie, met name de exegese, van Ter Schegget. Tot nu toe bewogen de thema’s zich inderdaad steeds op het raakvlak van theologie en maatschappij, omdat die twee bij Ter Schegget onlosmakelijk verbonden zijn. Daarbij zijn de “Toogdagen” bedoeld voor een breder publiek dan alleen theologen en theologisch geïnteresseerden. De vraag naar het present stellen van de theologie van Ter Schegget legt het bestuur echter niet naast zich neer. We zoeken naar een passende vorm hiervoor, al dan niet ingebed in de “Toogdag”.  Uw suggesties hiervoor zijn welkom. De “Toogdag” van dit najaar zal gaan over de laatste vier toespraken van Ter Schegget, die wij onder de titel “Over menselijkheid en vrijheid” in 2008 hebben uitgegeven. De toespraken gaan over Autonomie, Tolerantie, De mens: goed of slecht en De menselijkheid van God. Als datum staat gepland 25 november 2011.

Presentatie biografie Op zondagmiddag 31 Oktober werd in de Rode Hoed te Amsterdam de biografie van Ter Schegget gepresenteerd. Geschreven door Dick de Jongh, en getiteld “Vloeken en bidden om een nieuwe aarde”. Achtereenvolgens spraken Maarten den Dulk over Ter Schegget als theoloog, Greteke de Vries over hem als leermeester en Huub Oosterhuis over hem als bondgenoot. Tot slot las Fred Keesen zijn column over Ter Schegget voor. Alle vier de sprekers slaagden erin, ieder op eigen wijze, Ter Schegget present te stellen. Aansluitend overhandigde Dick de Jongh het eerste exemplaar van zijn boek aan de weduwe Mies ter Schegget – Cirkel en het tweede aan Willem Aantjes. Beiden spraken daarop een dankwoord uit. Na een slotwoord van Dick de Jongh en afsluiting van het officiële gedeelte door de gastheer professor George Harinck, volgde een geanimeerde receptie. De bijeenkomst was georganiseerd door het Historisch Documentatie Centrum van de Vrije Universiteit, Stichting Leerhuis en Liturgie en onze Stichting. De opkomst was groot. Daardoor en door de bijdragen van de sprekers werd het een bijzondere, zeer geslaagde bijeenkomst waar wij met vreugde en dankbaarheid op terugkijken. De toespraken van Maarten den Dulk en Greteke de Vries en de column van Fred Keesen staan op onze website www.ghterschegget.nl.

Biografie bestellen? Van onze voorintekenactie, die een groot succes was, hebben wij nog enkele exemplaren over. U kunt de biografie dus nog bij ons bestellen door overmaking van €34,95 op gironummer 5112319 onder vermelding van “biografie”. U krijgt het boek dan thuisgestuurd. Vergeet niet uw adres op de overmaking te vermelden! Ook het boekje van Fred Keesen, met ondermeer de column over ter Schegget, is nog verkrijgbaar. Het kost  € 3,50 en is onder vermelding van “Boekje Fred Keesen” op dezelfde wijze te bestellen als de biografie.

Archief De bedoeling is het archief van Ter Schegget onder te brengen bij het Historisch Documentatiecentrum (HDC) van de Vrije Universiteit van Amsterdam. Kort geleden hebben de erven besloten het archief eerst over te dragen aan de Stichting om zo een zorgvuldige en deskundige overdracht aan het HDC te waarborgen.

Op Gehoorsafstand Onder deze titel hebben Wilken Veen en Elfriede ter Schegget geprobeerd gespreksgroepen op te zetten naar aanleiding van vragen, die Ter Schegget had voorgelegd aan rand- en buitenkerkelijken, met de bedoeling naar aanleiding van de antwoorden een boek te schrijven. Zijn dood haalde een streep door dat project. Helaas hebben Wilken en Elfriede dat ook moeten doen. Het bleek niet mogelijk door middel van gespreksgroepen het project nieuw leven in te blazen. Mogelijk heeft een andere vorm meer succes, maar deze is nog niet gevonden.

Bestuurvacatures Wilken Veen, theoloog, heeft zich bereid verklaard na de zomer tot ons bestuur toe te treden. Wij juichen het zeer toe dat hij zijn deskundigheid, gedrevenheid en grote kennis van de theologie van Ter Schegget in dienst wil stellen van de stichting. Al geruime tijd zijn wij op zoek naar een vrouwelijke opvolgster voor de bestuursvacature, die is ontstaan na het vertrek van Ton van der Worp. Tot op heden lukte het nog niet iemand te vinden.

Financiën De kosten van onze activiteiten waren dit jaar wat hoger dan de opbrengsten. We hebben dus wat moeten interen op onze reserves, wat mogelijk was dankzij enkele spontane giften van belangstellenden. De financiële situatie is niet dramatisch, maar noopt het bestuur wel Inkomstenwerving hoog op de agenda te plaatsen. Rest ons u een Vrolijk Pasen toe te wensen.

Met hartelijke groet,

Herman Noordegraaf, voorzitter Jaap Jonker, secretaris Bert de Groot, penningmeester Elfriede ter Schegget, bestuurslid

‘T O O G D A G’

Hieronder vindt u informatie over de gehouden ‘Toogdag’ van de G H ter Schegget Stichting  op 12 maart 2010, in de Thomaskerk te Amsterdam. De informatie over deze dag bestaat uit de volgende onderdelen en een fotoreportage treft u als laatste aan. 

U I T N O DI G I N G

 

‘RELIGIE EN RELIGIEKRITIEK IN EEN TIJD VAN TOENEMENDE INTOLERANTIE’

‘T O O G D A G’

Vrijdag 12 maart vanaf 13.30 uur

Thomaskerk Prinses Irenestraat 36 1077 WX Amsterdam Tel: 020 76 38 171

S P R E K E R S

Hans Dirk van Hoogstraten en Ella Vogelaar

Uw aanwezigheid stellen wij zeer op prijs G H ter Schegget Stichting Herman Noordegraaf Voorzitter

                        P R O G R A M M A

	13.00 uur	Thomaskerk open: koffie en thee
	13.30 uur	Welkom: Herman Noordegraaf,
				voorzitter G H ter Schegget Stichting
		Overdracht dagvoorzitterschap aan Wilken Veen
	13.40 uur	Lezing: “Verbeelding, geweten, geweld”
		Hans Dirk van Hoogstraten
		Aansluitend gelegenheid tot vragen stellen
	14.40 uur	Pauze en ontmoeting met koffie en thee
	15.40 uur	Lezing: “Angst voor religie in het publieke domein:
		motor voor intolerantie”
		Ella Vogelaar
		Aansluitend gelegenheid tot vragen stellen
	16.40 uur	Muzikale afsluiting van middagprogramma
		Familie Ter Schegget – Lefringhausen
	17.30 uur	Avondmaaltijd
	18.30 uur	Debat: in twee groepen, met Ella Vogelaar of Hans Dirk
		van Hoogstraten
		Gespreksleiding Wilken Veen en Dick Boer
	20.30 uur	Afsluiting avondprogramma

Deelname aan alleen het middagprogramma is ook mogelijk Kijk voor verdere informatie onder ‘Opgave en kosten’ hieronder.

Opgave en kosten

Deelname aan het hele programma, inclusief maaltijd, kost € 25,-. Deelname aan alleen het middagprogramma is ook mogelijk, en kost € 10,-. U kunt zich opgeven door een bericht te sturen met naam en adres, en opgave van het aantal personen voor het middaggedeelte (à € 10,-)of voor het hele programma, inclusief maaltijd (à € 25,-), per post:  G H ter Schegget Stichting , Postbus 3925, 1001 AS Amsterdam. per e-mail: info@ghterschegget.nl.
I.v.m. de bij de kosten inbegrepen maaltijd gaarne vooraf betalen: op giro 511 23 19 t.n.v. G H ter Schegget Stichting o.v.v. “Toogdag”. Deelnemers aan alleen het middagprogramma à € 10,- kunnen desgewenst ook onaangekondigd komen en ter plekke betalen.

Organisatie

G H ter Schegget Stichting Leerhuis Amsterdam Tenach & Evangelie Stichting Thomaskerk Amsterdam

Inlichtingen

G H ter Schegget Stichting Postbus 3925, 1001 AS Amsterdam Website: www.ghterschegget.nl E-mail: info@ghterschegget.nl Giro: 511 2319

Vraagstelling bij het thema

‘RELIGIE EN RELIGIEKRITIEK IN EEN TIJD VAN TOENEMENDE INTOLERANTIE’

Wij signaleren een groeiende rol van religie in het maatschappelijk debat tegenover de tendens religie juist uit het publieke domein te weren. Hoe kunnen wij in het spoor van Ter Schegget in dat krachtenveld opereren?

Toelichting

De golven gaan hoog. Vandaag de dag gaat kritiek op religie gepaard met kwetsen, beledigingen en aanklachten. Wilders heeft de toon gezet met zijn aanvallen op de islam en velen volgen hem. De hoogste rechters buigen zich over de vraag of dit allemaal wel kan. Tegelijkertijd is er een toename van religiositeit. Religie is in. De traditionele kerken lopen weliswaar leeg, maar in de drie grote wereldgodsdiensten groeit de orthodoxie, terwijl ook talloze semi-religieuze en spirituele stromingen grote aanhang vinden. Daarnaast bestaat de tendens de uitingen hiervan uit het publieke domein te weren. Geen hoofddoekjes, geen kettinkjes met kruisjes, geen subsidie voor de SGP. Geloof, religie en spiritualiteit horen thuis in de persoonlijke levenssfeer is het argument daarbij.

De theologie van Ter Schegget is religiekritiek. Godsdienst is primair een dienst van God aan de mens. Het omgekeerde ziet hij als afgoderij en ongeloof, vanwege de veelal starre en onderdrukkende gods- en denkbeelden, wat gevaarlijk, ideologisch fanatisme kan voortbrengen. Ook Theocratie wijst hij resoluut af. In een pamflet, geschreven in zijn laatste dagen, vlak na de aanslag op de Twintowers, stelt hij de vraag aan de orde in hoeverre de in Europa wonende moslims, al dan niet heimelijk, theocratische politieke doeleinden koesteren. In één van zijn laatste brieven schrijft hij dat er ernst gemaakt moet worden met het afschaffen van alle religie, ook de christelijke. Religie als uiting van ongeloof, zoals hij dat definieerde, was voor hem na 9/11 weer een actueel thema. Ter Schegget legt in zijn theologie het accent op kerk èn wereld. Hij vervoegt zich bij Marx en Christus als hij spreekt over de armen en geringen. Hij onderkent de kracht van de analyse en van het visioen – en de wisselwerking tussen beide. Zijn gemeentetheologie heeft sterk Messiaanse trekken, als zachtmoedigheid, tolerantie, vertrouwen en verlangen, met een accent op de hoop. De islam als “tweede stem” in het protest van een grote groep “verworpenen der aarde” heeft hij niet als zodanig benoemd of behandeld. Op het eerste gezicht lijkt er  daarvoor vanuit zijn radicaal aandoende antireligieuze stellingname geen aanknopingspunt te zijn. In de huidige verhoudingen zou die zelfs intolerantie kunnen aanwakkeren. Vanuit zijn gemeentetheologie zijn die  aangrijpingspunten er echter wel. Dit spanningsveld in Ter Scheggets theologie verbinden met het krachtenveld in de maatschappelijke context van vandaag zal, geheel in de geest van Bert ter Schegget, een scherp en spannend debat opleveren.

Sprekers

Hans Dirk van Hoogstraten is publicist. Hij doceerde ethiek en religie aan de Nijmeegse Radboud Universiteit en in de Verenigde Staten. Hij was de laatste predikant van de Utrechtse Leeuwenberg gemeente (VVP en NPB). Hij  analyseert en bespreekt het thema tegen de achtergrond van zijn boek Versteende religie. Dit boek gaat over brandende identiteitsvragen in onze door markteconomie gedomineerde samenleving. Religieuze en culturele verschillen en botsingen zijn indicatoren van een zieke samenleving die ten prooi gevallen is aan de heersende globaliseringsepidemie, veroorzaakt door high-tech en easy-money verhoudingen. Wie nu over het eerste wil praten kan het laatste niet ongestraft veronachtzamen en wie vraagt naar de identiteit van de ander vraagt per definitie ook naar die van zichzelf. Daarbij moet je, volgens Van Hoogstraten, versteende vormen van religie op het spoor zien te komen. Die spreken hun woordje mee in het verharde krachtenveld, waarbij opvalt dat religie en geloof niet meer kunnen worden gescheiden, religie een tweede stem in het gebeuren heeft en bij identiteitsvragen, hoe verborgen ook, religie altijd in het geding is.

Ella Vogelaar  was in de eerste jaren van het huidige kabinet minister van Wonen, Wijken en Integratie. Zij analyseert en bespreekt het thema vanuit haar ervaringen als minister. Wat is het politieke klimaat waarin het debat gevoerd wordt? Welke maatschappelijke of andere factoren zijn daarop van invloed? Welke motieven, bewuste of onbewuste, zijn bepalend voor de inhoud en toon ervan? Waardoor zijn Scheiding van kerk en staat en Godsdienstvrijheid terug op de politieke agenda? Hoe liggen de meningen en machtsverhoudingen daarover en welke argumenten horen daarbij? Welke plaats kent de politiek toe aan religie? Maakt men onderscheid tussen religie en geloof of tussen verschillende godsdiensten? Hoe denken degenen die geen plaats voor religie zien in het publieke domein deze daaruit terug te dringen? Waar staat zij zelf in dit krachtenveld en in hoeverre is hetgeen zij als leerling aan de Sociale Academie    “De Horst” van Ter Schegget leerde van invloed op haar stellingname in deze?

Gespreksleiders

Dick Boer (theoloog, geb. 1939) werkte aan de Universiteit van Amsterdam als docent voor de geschiedenis van de theologie in de 19e en 20e eeuw en was (1984-1990) predikant van de Nederlands Oecumenische Gemeente in de DDR. Hij werkt mee aan het Historisch-Kritische Wörterbuch des Marxismus. Van zijn hand verscheen in 2009 Verlossing uit de slavernij – bijbelse theologie in dienst van de bevrijding. Wilken Veen (geb. 1953) is predikant bij Leerhuis Amsterdam Tenach en Evangelie. Over een groot aantal van Ter Scheggets boeken hield hij cursussen en leerhuizen. Hij schreef het boekje De zachtmoedige revolutie in de theologie van G H ter Schegget.

Aanbevolen literatuur

G H ter Schegget, Theologie en Ideologie , Baarn 1981, met name blz 92-96, 195-199. G H ter Schegget, Een hart onder de riem, Baarn 2001, met name blz 222-229. G H ter Schegget, Over menselijkheid en vrijheid , A’dam 2008, met name blz 28-42. G H ter Schegget, Overwegingen naar aanleiding van  de in Amerika gepleegde terreurdaden, ongepubliceerd pamflet, zie website G H ter Schegget Stichting. H D van Hoogstraten, Versteende Religie , Vught, 2007 (Skandalon, ISBN 978 90 76564 39 5). Wilken Veen, De zachtmoedige revolutie in de theologie van G.H. ter Schegget , Gorinchem, 2007 (Narratio, ISBN 978 90 5263 238 4).

Enkele van de aanbevolen teksten van Ter Schegget staan vanaf  medio februari op deze website van de G H ter Schegget Stichting, onder artikelen. De boeken van Hans Dirk van Hoogstraten en Wilken Veen zijn nog verkrijgbaar in de winkel.

Symposium najaar 2007

Ter gelegenheid van het tachtigste geboortejaar van Bert ter Schegget is op vrijdagmiddag 16 november 2007 in de Thomaskerk te Amsterdam een symposium gehouden met als thema: “Is een andere wereld mogelijk? Ter Schegget en verder…”

Het was een goede bijeenkomst, waar zo’n negentig belangstellenden aanwezig waren.

De toespraken waren van Rens Kopmels: “De vraag naar het subject in een veranderende wereld” en van Coen Constandse: “Het moet van ver komen: de stem van Ter Schegget in de 21e eeuw”.

Deze toespraken en een impressie van de hele bijeenkomst zullen zo spoedig mogelijk op de website geplaatst worden onder artikelen

Biografie

Het werven van fondsen om haar doelstelling te verwezenlijken met bijzondere aandacht voor het financieel mogelijk maken van de uitgave van de biografie van G.H. ter Schegget, waaraan Dr. E.D.J. de Jongh momenteel erkt. Daarnaast ondersteunt de stichting de erven Ter Schegget bij de overdracht van het archief aan de Universiteit van Leiden.